Đánh giá rủi ro an toàn cho phụ nữ mang thai, phụ nữ đang nuôi con nhỏ, người khuyết tật vì họ có thể phải đối mặt với những rủi ro đặc thù. Pháp luật Việt Nam yêu cầu phải nhận diện mối nguy và đánh giá rủi ro an toàn lao động cho người lao động bao gồm phụ nữ mang thai, phụ nữ đang nuôi con nhỏ, người khuyết tật.
Theo ILO, có 5 bước đánh giá rủi ro tại nơi làm việc cho người lao động và phụ nữ có thai (đối tượng đặc thù):
Bước 1: Xác định các mối nguy hiểm
Bước 2: Xác định những người có thể bị ảnh hưởng và ảnh hưởng như thế nào
Bước 3: Đánh giá rủi ro – xác định và quyết định các biện pháp kiểm soát rủi ro về an toàn và sức khỏe
Bước 4: Ghi lại người chịu trách nhiệm thực hiện biện pháp kiểm soát rủi ro và khung thời gian.
Bước 5: Ghi lại những phát hiện, giám sát và rà soát việc đánh giá rủi ro và cập nhật khi cần thiết.
Trong tất cả các trường hợp, người sử dụng lao động phải đảm bảo rằng người lao động và/hoặc đại diện của họ tham gia hoàn toàn vào quy trình này. Họ sẽ có thông tin hữu ích về việc làm như thế nào để việc đánh giá rủi ro một cách toàn diện và hiệu quả hơn.
Đánh giá rủi ro – xác định và quyết định về các biện pháp kiểm soát rủi ro an toàn và sức khỏe
Khi đã phát hiện được mối nguy hiểm, người đánh giá phải quyết định sẽ làm gì với những mối nguy hiểm đó.
Trước hết, hãy xem xét những biện pháp kiểm soát rủi ro về an toàn và sức khỏe đã được áp dụng và tổ chức thực hiện ra sao. Sau đó, bạn hãy so sánh với chuẩn thực hành tốt và rà soát xem liệu bạn có thể cải thiện điểm nào để nâng cao tiêu chuẩn tại nơi làm việc. Để làm được việc này, người đánh giá rủi ro nên xem xét:
– Chúng ta có thể loại bỏ hoàn toàn mối nguy hiểm được không?
– Nếu không loại bỏ được, làm thế nào chúng ta có thể kiểm soát rủi ro để mối nguy hại không có khả năng xảy ra?
Khi kiểm soát rủi ro, bạn hãy làm theo từng bước, nếu có thể thì bạn hãy làm theo trình tự sau:
– Thử dùng phương án ít rủi ro hơn (ví dụ như chuyển sang sử dụng hóa chất ít độc hại hơn); thay thế rủi ro.
– Tránh tiếp cận mối nguy hiểm (bố trí nhân viên bảo vệ…)
– Tổ chức công việc làm sao để giảm việc tiếp xúc với mối nguy hiểm, áp dụng các phương pháp làm việc an toàn
– Cung cấp các thiết bị chăm sóc
– Cấp phát phương tiện bảo vệ cá nhân (quần, áo, giày dép, kính bảo vệ…) miễn phí có người lao động.
Việc nâng cao an toàn và sức khỏe cho người lao động là một biện pháp hữu hiệu mà lại rất tiết kiệm. Người sử dụng lao động và người lao động cùng nhau thực hiện đánh giá rủi ro sẽ giúp đảm bảo rằng các biện pháp kiểm soát rủi ro sẽ phát huy hiệu quả trong thực tế và không nảy sinh những mối nguy hiểm mới. Bạn nên ghi nhớ rằng tất cả người lao động, kể cả cán bộ quản lý, đều cần được đào tạo về các biện pháp kiểm soát rủi ro đang được áp dụng để đảm bảo an toàn rằng những biện pháp này được triển khai phù hợp.
Tại Điều 155 của Bộ luật lao động có quy định về việc bảo vệ chế độ thai sản đối với lao động nữ như sau:
1. Người sử dụng lao động không được sử dụng lao động nữ làm việc ban đêm, làm thêm giờ và đi công tác xa trong các trường hợp sau đây:
a) Mang thai từ tháng thứ 07 hoặc từ tháng thứ 06 nếu làm việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo;
b) Đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi.
2. Lao động nữ làm công việc nặng nhọc khi mang thai từ tháng thứ 07, được chuyển làm công việc nhẹ hơn hoặc được giảm bớt 01 giờ làm việc hằng ngày mà vẫn hưởng đủ lương.
3. Người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với lao động nữ vì lý do kết hôn, mang thai, nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp người sử dụng lao động là cá nhân chết, bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc là đã chết hoặc người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động.
4. Trong thời gian mang thai, nghỉ hưởng chế độ khi sinh con theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, nuôi con dưới 12 tháng tuổi, lao động nữ không bị xử lý kỷ luật lao động.
5. Lao động nữ trong thời gian hành kinh được nghỉ mỗi ngày 30 phút; trong thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi, được nghỉ mỗi ngày 60 phút trong thời gian làm việc. Thời gian nghỉ vẫn được hưởng đủ tiền lương theo hợp đồng lao động.
Phụ nữ mang thai không làm việc trong môi trường độc hại
Môi trường độc hại, thường xuyên phải tiếp xúc với các yếu tố như: kim loại nặng, chất hóa học, tác nhân sinh học, phóng xa… là một môi trường chứa nhiều rủi ro nguy hiểm cho phụ nữ mang thai. Các tác nhân này chính là nguyên nhân gây quái thai, dị tật cho thai nhi hay gây nên hiện tượng sảy thai, thai chết lưu, sinh non. Các rủi ro này có thể gặp phải khi bạn làm việc tại các nhà máy sản xuất linh kiện điện tử, nhà máy sản xuất hóa chất, nhà máy đóng tàu, phòng thí nghiệm, phòng mổ, buồng làm ảnh, nhà máy in… Do đó khi chuẩn bị kế hoạch sinh con, bạn nên xin chuyển đổi công tác nếu đang làm việc ở những nơi như vậy. Nếu không có cơ hội thay đổi công việc, bạn nên tìm hiểu trước các thông tin về ảnh hưởng và hướng dẫn an toàn của các chất độc hại có thể tiếp xúc trong quá trình làm việc, sử dụng các dụng cụ, thiết bị bảo hộ lao động cần thiết, xin ý kiến tư vấn của bác sĩ để phòng tránh những rủi ro có thể xảy ra.
Thời gian làm việc của phụ nữ mang thai
Nếu trong suốt thai kỳ, sức khỏe của bà bầu không có bất kì bất thường nào và công việc không quá vất vả, môi trường làm việc an toàn thì bà bầu hoàn toàn có thể đi làm tới tận những ngày cận sinh theo dự kiến của bác sĩ. Vào thời gian cuối thai kỳ, bà bầu di chuyển thường khá nặng nề, mệt mỏi. Do vậy để bản thân được nghỉ ngơi, thư giãn và chuẩn bị tốt trước khi sinh, các bà bầu nên bắt đầu kỳ nghỉ thai sản 1 hoặc 2 tuần trước sinh.
Hạn chế những công việc lao động nặng
Mỗi nghề nghiệp có tính chất công việc khác nhau, vì vậy phụ nữ mang thai cần điều chỉnh tần suất công việc và chế độ nghỉ ngơi hợp lý để tránh những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe của cả thai nhi lẫn thai phụ.
Đối với phụ nữ mang thai lao động chân tay
- Trao đổi với bác sĩ để lập ra một kế hoạch lao động phù hợp với nhu cầu công việc
- Nghỉ ngơi nhiều nhất có thể
- Thỏa thuận đổi công việc đòi hỏi ít sức khỏe thể chất hơn trong khi mang thai
- Sử dụng hết các ngày nghỉ phép và tận dụng việc xin nghỉ bệnh để rút ngắn thời gian làm việc.
Đối với phụ nữ mang thai làm việc văn phòng
- Không nên ngồi quá lâu, cứ khoảng 2 tiếng nên đứng lên đi lại 1 lần
- Hạn chế đi giày cao, mặc đồ thoải mái
- Uống nhiều nước
- Khi ngồi nên đặt một chân lên một chiếc ghế khác và luân phiên thay đổi chân.
Những biến chứng gặp trong thai khiến thai phụ không thể tiếp tục làm việc
Đôi khi, các rủi ro thể bất ngờ xảy ra ảnh hưởng tới sức khỏe khiến bạn phải dừng tất cả công việc và nghỉ ngơi dưỡng thai. Một số rủi ro thường gặp mà thai phụ cần chú ý là:
- Nguy cơ sinh non
- Có tiền sử sảy thai nhiều lần
- Phụ nữ mang thai bị huyết áp cao và có nguy cơ bị tiền sản giật
- Thai nhi phát triển không đúng cách
- Xuất hiện các dấu hiệu dọa sảy thai.