Như hầu hết chúng ta đều nhận thức rõ tầm quan trọng của môi trường đối với cuộc sống, sản xuất và sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, bằng nhiều hoạt động của mình, con người ngày càng có nhiều tác động tiêu cực làm suy giảm chất lượng môi trường. Chính vì thế khái niệm An ninh môi trường được đưa ra nhằm nâng cao nhận thức để từng bước thiết lập, duy trì trạng thái ổn định, bền vững và nâng cao chất lượng môi trường.
Trên thực tế, các nhà nghiên cứu và hoạt động môi trường còn mong muốn ngày càng có nhiều biện pháp thiết thực hơn như phát triển khoa học công nghệ, với đầy đủ trang thiết bị, công nghệ tiên tiến để có cách thức phân loại, xử lý rác thải, khí thải, chất độc hại thải ra khỏi môi trường… Chính vì thế khái niệm An ninh môi trường còn cần được hiểu theo nghĩa rộng hơn, bao gồm sự tác động qua lại, hai chiều giữa con người với môi trường và ngược lại.
Trên phạm vi thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, an ninh môi trường từ lâu đã trở thành vấn đề cấp bách. Các dấu hiệu rõ nét về tình trạng biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên thiên nhiên, môi trường sinh thái suy kiệt,… đang từng ngày đe dọa mục tiêu hòa bình và phát triển bền vững của tất cả các quốc gia.
Quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa diễn ra mạnh mẽ thể hiện sự chuyển biến tích cực về kinh tế xã hội song mặt khác đã làm thay đổi đáng kể điều kiện sống và làm suy thoái môi trường một cách rõ nét. Tình trạng vi phạm các qui định đảm bảo chất lượng môi trường ngày càng phức tạp và gây ảnh hưởng nghiêm trọng, lâu dài đến môi trường cũng như làm giảm sút chất lượng cuộc sống. Chính sự tác động thái quá của con người vào môi trường tự nhiên đã trở thành nguyên nhân gây ra các sự cố đáng tiếc về môi trường như: thiên tai, lũ lụt, hạn hán, biến đổi khí hậu, ô nhiễm… Xét trên bình diện chung thì đây là những biểu hiện không đảm bảo an ninh môi trường cũng như ảnh hưởng tới tình hình phát triển kinh tế, đảm bảo an ninh xã hội quốc gia.
Vì vậy, an ninh môi trường hiện đang trở thành là một trong những vấn đề quan tâm hàng đầu và là giải pháp hiệu quả nhằm phòng ngừa, ngăn chặn các hoạt động vi phạm chất lượng môi trường, các nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường và góp phần quản trị rủi ro về môi trường. Tuy nhiên, để quản lý và từng bước nâng cao nhận thức đối với vấn đề an ninh môi trường thì cần thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các công tác tuyên truyền, giáo dục cho người dân và cộng đồng doanh nghiệp. Đồng thời, cần thực hiện chặt chẽ hơn nữa các biện pháp quản lý nhà nước về môi trường như tổ chức rà soát, điều chình các quy định pháp luật, các chế tài xử lý vi phạm và bồi thường đối với môi trường.