Ứng phó sự cố hóa chất amoniac
Amoniac (NH3) là một trong những loại khí độc rất nguy hiểm. Ở nhiệt độ phòng, amoniac là khí không màu, có mùi hăng khai và nhẹ hơn không khí, dễ dàng hòa tan trong nước. Do nhu cầu sử dụng, amoniac thường được hóa lỏng, dạng này khi tiếp xúc với không khí sẽ chuyển thành hơi màu trắng với nồng độ rất cao.
Hơi amoniac lan rộng rất nhanh và thời khoảng từ tỉnh táo tới hôn mê rất ngắn, vừa thấy có biểu hiện cay mắt đã có thể ngay lập tức hôn mê nếu tiếp xúc với nồng độ cao, vì amoniac rất độc đối với tế bào não. Khẩu trang có than hoạt tính cũng chỉ ngăn chặn được amoniac trong thời gian rất ngắn. Chỉ có mặt nạ bảo hộ chuyên dụng mới đảm bảo ngăn chặn được amoniac…
Mức độ nguy hiểm của amoniac phụ thuộc vào đường tiếp xúc, nồng độ và thời gian. Thực chất của nguy hiểm là trên da và trong cơ thể amoniac tác dụng với nước thành amoni hydroxyt (NH4OH), một bazơ mạnh, ăn mòn làm tổn thương mô mềm, mô tổn thương bị thoát nhiều dịch lại làm tăng thêm lượng amoni hydroxyt.
Với nồng độ cao amoniac ngay lập tức gây phỏng da, tổn thương mắt hoặc mù lòa vĩnh viễn; tổn thương mũi, họng, khí quản và nguy hiểm nhất là phù phổi gây tử vong; tổn thương phổi có thể xuất hiện muộn sau 18 – 24h. Mô đường hô hấp trên bị hoại tử, phù nề gây ra phản ứng co thắt cơ trơn làm tắc nghẽn đường thở; vi khuẩn nhân tổn thương gây bệnh đường hô hấp hoặc thay đổi tính chất mô gây ra các bệnh hô hấp mãn tính.
Nuốt phải gây bỏng miệng, họng và dạ dày. Hít phải amoniac nồng độ thấp gây ho, kích ứng mũi, họng. Những người có bệnh mắt và hô hấp trước đó thì hậu quả càng nặng nề hơn. Nồng độ amoniac trong không khí gây ra các biểu hiện ngộ độc tương ứng ở người…
Cụ thể: 20 – 50ppm (phần triệu) đã gây khó chịu. Dưới 5.000ppm mắt đau nhói, sưng đỏ kết mạc (lòng trắng); sưng đỏ môi miệng, đau khi nuốt; ho khàn giọng, phù nề họng; hồi phục tốt, không có biến chứng phổi. Từ 5.000 – 10.000ppm: Sưng mi mắt, rát màng nhầy (bao phủ lòng trắng); khó nuốt; ho có đờm lẫn máu; đau thắt ngực, tim nhanh, thở nhanh; tử vong do co thắt đường thở. Trên 10.000ppm: bồn chồn, căng thẳng; tím tái; khó thở; sốc; tử vong. Những rối loạn này xuất hiện khi hít phải amoniac một vài phút.
Ở Việt Nam, nồng độ amoniac cho phép trong không khí theo TCVN 5938-2005 là 0,2mg/m3 (tương đương 2/10.000.000).
Khi xảy sự cố amoniac cần làm gì?
Do thời gian gây ra biến chứng chết người của amoniac rất ngắn nên phải cực kỳ khẩn trương khi có sự cố:
– Di chuyển ngay nạn nhân khỏi hiện trường; xảy ra bên ngoài phải vào nhà ngay, đóng chặt mọi cửa, tắt điều hòa.
– Xoa bóp tim ngoài lồng ngực và hô hấp nhân tạo nếu ngất.
– Cởi quần áo dính amoniac, cắt áo chui đầu, cho vào túi nilon buộc chặt.
– Rửa ngay amoniac trên da, rửa mắt, kính bằng xà phòng nhiều lần; không dùng chất tẩy.
– Nếu nuốt phải, nới lỏng ngay cà vạt, khăn, cổ áo; súc miệng nước lạnh nhiều lần; uống 1 – 2 chén sữa; không gây nôn; không cho uống các loại dầu, natri bicacbonat, nước giải khát có ga (để trung hòa); nếu nôn phải để đầu thấp, nghiêng phải.
Mọi trường hợp phải đưa ngay đến viện sau sơ cứu.